Sara Moon, in eerste instantie zei de naam mij niks, maar eenmaal een afbeelding bekeken, kreeg ik het ‘och ja, natuurlijk!’-effect.
In de voor mij gevormde jaren 80 zag je vaak posters, mokken, stoffen tassen, borduurwerkjes, al dan niet ingelijst, etc. van, toch vaak vrouwen die door Sara Moon zijn geportretteerd.
Zie hier een overzicht van het hele oeuvre:
Wie is Sara Moon nu eigenlijk?
De naam leid je min of meer om te tuin. De maker van al die kunst betreft namelijk een Iraanse man, Bijan Djamalzadeh (1939), die werkte onder het pseudoniem Sara Moon. Hier werd voor gekozen omdat deze naam wat ‘gemakkelijker in de mond lag’, dan zijn eigen naam en dit de commerciële doeleinden die destijds gemoeid waren met zijn kunst ten goede kwam.
Djamalzadeh vertrok naar Duitsland voor een studie medicijnen, maar al snel koos hij voor een kunstzinnige richting. Het creatieve zat wel in zijn dna, zijn voorouders waren vrij artistiek. In 1968 studeerde hij af als textielontwerper. Ondertussen trouwde hij zijn Duitse echtgenote.
Na zijn studie ging hij terug naar Iran, om daar te werken in de textielindustrie, les te geven in zijn eigen studio en in zijn eigen galerie tentoonstellingen te houden. Echter, heimwee bracht hem in 1974 terug naar Duitsland. Hij poogde een baan te vinden als industrieel textielontwerper, maar dat lukte hem niet.
Hij besloot zich meer te focussen op daar waar hij vandaan kwam: Schilderen en schetsen. In die tijd schilderde hij 16 portretten van vrouwen.
Hij kreeg contact met een uitgever, Red Baron Publishing, die grote plannen met hem had: Zijn werken zouden groots, over de hele wereld, gedistribueerd worden, in galerijen, posterwinkels, etc. Toen werd ook zijn pseudoniem bedacht. Drie jaar lang werkte hij voor RB Publishing. In die tijd schilderde hij naast voornamelijk jonge vrouwen, dierenportretten en bouquets. De ‘Sara Moon’s’ werden enorm populair, commercieel ging het hem voor de wind. Maar Djamalzadeh kreeg een conflict met de uitgever en uiteindelijk gingen ze beiden hun eigen weg. Red Baron Publishing claimde echter de naam ‘Sara Moon’, zocht een andere schilder, Christian, die de lijn doorzette. Er kwam een juridisch gevecht rondom de rechten van de Sara Moons, en uiteindelijk won Djamalzadeh de alles bepalende rechtszaak. Ondertussen besloot hij in zee te gaan met een andere, Nederlandse, uitgever, Verkerke, onder hetzelfde pseudoniem. Van 1980 tot 1982 werden daardoor Sara Moons geproduceerd door 2 kunstenaars. In 1982 kreeg Red Baron Publishing te maken met een grote brand, en zij besloten volledig te stoppen als bedrijf. Een aantal van zijn werken raakte verloren, een aantal beschadigd.
Mede door al deze gebeurtenissen kreeg Djamalzadeh steeds meer genoeg van de commercie en de giga druk die daarmee gepaard ging en hij besloot om zich volledig terug te trekken uit het openbare leven. Hij maakte wel nog werk, maar dit werd niet geëxploiteerd. Bijna 15 jaar bleef hij buiten beeld.
De wereld raakte ondertussen in vertwijfeling. Men vroeg zich af waar Sara gebleven was, ze leek van de aardbodem verdwenen. Niemand wist dat Sara Moon eigenlijk een pseudoniem was. Er werden zoekacties uitgezet, oproepen geplaatst op het world wide web, een medium waar Djamazaldeh totaal niet bekend mee en dus ook niet actief in was. Bij toeval hoorde hij in 2005 van een kennis dat hij eigenlijk gemist en dus ook gezocht werd, en dat was het begin van een voorzichtige nieuwe stap in de bekendheid. Toen werd ook voor iedereen duidelijk dat Sara Moon eigenlijk een man was.
Vanaf dat moment is Djamalzadeh weer wat meer in beeld, alhoewel hij nog steeds de luwte prefereert en het commerciële aan derden over laat. Inmiddels op leeftijd, schildert hij nu alleen nog voor zijn plezier.
Wat is zo kenmerkend aan zijn werk?
Zijn onderwerpen, en ik beperk me nu even tot voornamelijk zijn vrouwenportretten, zijn licht van opzet. Vrouwen wiens kleding grotendeels ‘opgaat’ in de achtergrond. Daarmee komt het accent nog meer op het gezicht, kapsel en lichaamsvorm te liggen. Hij schildert in olieverf. De achtergrond is doorgaans wit of pastel en soms is er nog een bepaalde structuur of patroon zichtbaar. Zijn textielontwerp-achtergrond is hier duidelijk te herleiden.
Fotograferen in de stijl van
Voor Ki Tan van CCC FotoUnie was Sara Moon een inspiratiebron om een masterclass aan te weiden. Hoe kun je deze stijl fotografisch vorm geven?
Ik houd in de fotografie van uitersten. Low key of high key vind ik mooi, omdat beide ‘stijlen’ de essentie accentueren en veel ‘ruis’ om die essentie, juist door of die donkere of die lichte belichting, wegfilteren.
Dus deze masterclass werd er eentje naar mijn hart. Soms is het gewoon ook ‘lekker’ om in een studio bezig te zijn en een beeld volledig zelf vorm te geven. De regie ligt voor het grootste gedeelte bij mij als fotograaf. En dat is juist ook heel erg leerzaam om ‘mee te nemen’ in de andere genres binnen de fotografie. In je toolbox komen automatisch gereedschappen die je ook dan kunt inzetten.
De basisopzet was licht, heel veel licht met behulp van continu (dag)licht en een witte achtergrond, waar het model zich op ruime afstand van bevond om schaduwvorming te voorkomen. Mooi soft en licht gestyled, werd het model geïnstrueerd, door zowel Ki als de rest van de groep.
De camera werd ingesteld met een iso op 400, laag diafragma (f/4), 2 stops-overbelichting om de achtergrond volledig wit te krijgen, automatische witbalans (later in Photoshop aan te passen) en bracketing van 5 opnames, zodat er altijd een goed belichte opname bij zat.
En het shooten kon beginnen.
Ontzettend leuk!
Een voorbeeld:
Een van de foto’s uit de shoot: het originele raw-bestand. Fors overbelicht in de camera, enkel de huidskleur en de haren waren goed zichtbaar. De kleding was nog gedeeltelijk zichtbaar qua structuur, maar verdween grotendeels in de achtergrond. Dit was min of meer high key overstijgend.
Na de eerste shoot werd het tijd voor fase 2: Bewerken van het beeld. Doel op dat moment was om de foto als basis helemaal in orde te hebben, zodat in de laatste fase de onderliggende lagen geplaatst konden worden.
Mijn ‘photoshopkennis’ is voor mijn gevoel altijd een hap-snap-kennis. Een gerichte basis heb ik nooit geleerd. Ik leer du moment dat ik iets op een bepaalde manier wil bewerken, en zoek dan die specifieke handeling uit op internet. Dat werkt prima, maar toch doorgrond je photoshop dan maar een klein gedeelte. Dus dit gemaakte beeld was een ware uitdaging.
De belangrijkste interventies: Aanpassen witbalans, terugvoeren hoog- en witlichten, zodat ook de paraplu weer een klein beetje zichtbaar werd. Verhoging van de textuur en locale contrast. En tot slot werd de levendigheid aangepast. Dit alles binnen het bewerkingsprogramma camera raw in photoshop.
Vervolgens kwam fase 3: de finishing touch: Het aanbrengen van lagen als achtergrond.
In dit geval koos ik voor 2 lagen:
Deels omlijsting van bloemen. Het gelaat en de armen van het model pasten er precies tussen in.
Om toch de lege vlakken die overbleven te vullen, koos ik voor een subtiele ‘marmer-structuur’ als 2e laag.
Uiteindelijk werd dit het eindresultaat:
Elke onderlaag kende een bepaalde dekkingsgraad. Deze werd niet al te hoog ingesteld. Op die manier ontstond er een softe tint en bleef het accent op het gezicht en de haren van het model liggen. Eventueel werd de huid nog met een masker opnieuw teruggehaald in het beeld.
Doelbewust werken met lagen en maskers was nieuw voor mij. En ontzettend leerzaam.
Het was nu de kunst om datgene wat ik geleerd had, niet meer te vergeten en er flink mee te oefenen.
Uiteindelijk resulteerde dit in een mooie reeks waar ik ontzettend blij mee ben: (een klik op de foto en je ziet hem groter, om vervolgens te navigeren met de pijltjestoets)